De lente staat voor de deur en het broedseizoen staat op het punt van beginnen. De natuur maakt zich klaar voor een periode van nieuw leven en bruist van activiteit. Bomen en struiken maken zich op met frisse knoppen, terwijl de vogels hun territorium afbakenen met vrolijke zang. Zo ook op het Dwingelderveld.

Al ruim 55 jaar is Arend van Dijk (75 jaar) fervent vogelteller en onderzoeker. Als vogelaar kijkt Van Dijk enorm uit naar deze periode: "Ieder jaar vergelijk ik telresultaten met elkaar: welke soorten zijn toegenomen, of afgenomen, of zijn er nog nieuwe soorten", vraagt Van Dijk zich hardop af. "Het is dan ook ieder jaar ontzettend spannend."

Vroege vogel(s)

Om de soorten goed bij te kunnen houden, duikt Van Dijk iedere dag het veld in. Daarvoor gaat hij vroeg uit de veren. "Vooral 's ochtends vroeg, rond 06:00 uur, is het spectaculair. Dan is het lekker rustig en zijn de vogels actief. Dan moet je je slag slaan."

In de ochtend bruist het van activiteit. En bovenal: met zang. "Het schijnt dat ze dat doen om hun eigen plek aan te tonen", zegt Van Dijk. "De concurrentie gaat dan ook zingen om de plaats te bepalen. Een soort geopolitiek: dit is mijn stukje en daar kom je niet aan! Ze kunnen daarin ook behoorlijk achter elkaar aan jagen. Een soort territoriumconflict. Dat conflict is voornamelijk bedoeld om aan te geven dat het voedsel wat daar is, van mij is."

Cruciale gevolgen

Naast het nieuwe leven dat in aantocht is, is het ook een kwetsbare periode. "Geniet, want het is schitterend. Je kunt de vogels dichtbij krijgen met de verrekijker, maar pas ook op", waarschuwt Van Dijk. "Ga in deze periode absoluut niet buiten de paden, want dan krijg je verstoring. Maak niet teveel lawaai, ga niet met brommers rondscheuren. Vertoon rustig gedrag. Anders kan het cruciale gevolgen hebben voor broedende vogels."

Zodra vogels worden verstoord, is de kans groot dat ze het nest verlaten. Of in een eerder stadium zelfs stoppen met het bouwen van een nest. "Dit geldt vooral voor de grondbroeders", vertelt Van Dijk. "Bijvoorbeeld voor de veldleeuwerik. Die is veel voorkomend: meer dan honderd paar. De boomleeuwerik, neefje van de veldleeuwerik, is ook veel te zien op het Dwingelderveld", weet Van Dijk. "Vogels in bomen en struiken zijn iets beter beschermd. Maar bijvoorbeeld ook de graspieper is een grondbroeder. Die houdt van een beetje nattige heide. Vaak zit hij ook langs beekjes, waarschijnlijk kan hij daar extra voedsel vinden, maar is daar ook sneller verstoord."

Plaatsgetrouw

Er komen in het Dwingelderveld veel verschillende vogelsoorten voor, die daar een jaar eerder vaak ook al hebben gebroed. Naar schatting wel zo'n honderd verschillende soorten. Van elke soort broeden er ruim vijftig paren. Dat vogelsoorten snel terugkomen op vertrouwde plekken, is geen toeval: "Er is veel rust op het Dwingelderveld en voedsel speelt een belangrijke rol", legt Van Dijk uit. "Maar ook de ervaring. Als ze de afgelopen jaren zich daar goed hebben kunnen redden, dan komen ze gauw terug. Instinct en ervaring leert de vogels terug te komen, of juist niet."

Wat meer rust en ruime afstand bewaren is essentieel voor de broedvogels. Maar Van Dijk prijst zichzelf vooral als een echte geluksvogel in deze periode van het jaar en vindt vooral dat je je ogen en oren de kost moet geven. "Er is zoveel te zien. Voor mij is deze periode het hoogtepunt van het jaar. Ik kijk ernaar uit."

ROEG! op het Dwingelderveld

Met boswachter Tineke Bouwmeester gaan we op zoek naar de eerste tekenen van het voorjaar: heikikkers, adders en vogels op het Dwingelderveld. Je ziet het in de ROEG!-uitzending van zaterdag 23 maart op TV Drenthe. Of kijk terug online: https://www.roeg.tv/uitzendingen/

Lees ook:

• Gezocht: nieuwe generatie vogeltellers voor Zuidwest-Drenthe