Het is veel stiller buiten dan we gewend zijn. Er is minder verkeer en er zijn minder activiteiten, waardoor er veel meer te horen valt. De ideale tijd om een cursus vogelgeluiden te volgen. Spits je oren en leer van Boukje Toussaint vogelgeluiden herkennen. Deel 5: de koolmees.

Boukje Toussaint is IVN-natuurgids en geeft cursussen over vogelzang. Speciaal voor ROEG! vertelt ze over een aantal vogels en hun geluiden. Volg je deze serie, en je kan straks met gemak het gezang van vogels herkennen. Na de roodborst, spreeuw, winterkoning en duif, vertelt ze nu meer over de koolmees.

De koolmees, wie kent hem niet.... In iedere tuin te vinden, samen met z'n neefje de pimpelmees. Toch zijn er mensen die moeite hebben om de twee uit elkaar te houden, dus nog even het verschil tussen een pimpelmees en een koolmees: de kop van de koolmees is zwart als houtskool. Daarnaast draagt de koolmees een zwarte stropdas.

De pimpelmees ziet er veel liever uit (schijn bedriegt), heeft een grijsblauw kopje en lijkt een beetje op een geisha (vind ik). Dus blauw overheerst bij de pimpel:

Als je een mezenkast in je tuin hebt is de kans groot dat die bezet is door een koolmees, of door een pimpelmees... Mezen zijn holenbroeders, wat inhoudt dat ze graag in holletjes, bijvoorbeeld boomholtes broeden. Dat kan makkelijk in het bos, maar in de meeste tuinen zijn boomholtes niet voorhanden, dus voldoet een nestkast prima.

Heb je nog geen kast en mocht je van plan zijn onderdak te verschaffen aan een koolmees, dan hoef je niet te wachten tot volgend voorjaar. Als je er nu zin in hebt en door de nare corona-omstandigheden je vakantie er een beetje anders uitziet dan je had gepland, maak dan zelf een kast! Ook leuk voor de (klein)kinderen. Voor dit broedseizoen waarschijnlijk te laat, maar hang hem gerust op. Je doet ze er toch een plezier mee: Mezen overnachten graag in een kast, vooral 's winters!

Dat ziet er dan van boven uit als een tennisbal met een staartje:

Zo klinkt de zang

Nu de zang van de koolmees. Die is vrij luid en klinkt als een fietspompje.

(Geluidsopname: Jarek Matusiak, www.xeno-canto-org)

Weinig noten op zijn zang

Hoewel de koolmees letterlijk weinig noten op z'n zang heeft, is hij in staat om daar verrassend veel verschillende motiefjes van te maken, wat best verwarrend kan zijn. Dus het beste is om je eerst op die fietspomp te richten. Je went dan aan de 'stem' en het volume, waardoor je later ook andere motiefjes van de koolmeeszang leert kennen. Toch wil ik het volgende (waarschuwings)roepje ook laten horen. Je hoort het geregeld als de koolmees ontstemd of gealarmeerd is. Het klinkt als een mini-ekstertje:

(Geluidsopname: Charlie Bodin, www.xeno-canto-org)

Als je de koolmees hoort zingen weet je dat het mannetje is. Let nu ook eens op het verschil tussen de mannetjes en de vrouwtjes: man koolmees heeft een hele brede stropdas en de vrouw een smalle.

Zo gewoon is de koolmees nu ook weer niet! Veel plezier ermee!

Lees ook:

• Cursus vogelgeluiden #4: herken de verschillende duivengeluiden