-
De kleine winterkoning kan heel luid zingen (Rechten: Vogeldagboek.nl/Adri de Groot)
Het is veel stiller buiten dan we gewend zijn. Er is minder verkeer en er zijn minder activiteiten, waardoor er veel meer te horen valt. De ideale tijd om een cursus vogelgeluiden te volgen. Spits je oren en leer van Boukje Toussaint vogelgeluiden herkennen. Deel 3: de winterkoning.
Een heel luid liedje gezongen door een heel klein vogeltje: de winterkoning, maar wat mij betreft gewoon het winterkoninkje! 't Is zo'n klein ding. Moeilijk te geloven dat zulke welluidende klanken uit zo'n klein keeltje komen. Ik hoor hem nu de hele dag zingen.
Hoor je de triller? Hét kenmerk van de winterkoning-zang.
(Geluidsopname: Romuald Mikusek, www.xeno-canto.org)
Het winterkoninkje beweegt zich, als een muisje, heel druk voort tussen laag struikgewas en boomwortels. In de top van een hele hoge boom zul je nooit een winterkoninkje zien. In boomwallen, bosranden, ook in je tuin als die niet te netjes is, kun je hem tegenkomen. Wat opvalt is z'n korte omhoog gerichte staartje. Als je rustig blijft staan kun je hem goed observeren. Tijdens het zingen beweegt het staartje heen en weer en tijdens het lied zoekt hij meestal een opvallende plek op: een boomstronk, een lage heester of kleine boom.
Het riedeltje duurt zo'n zeven seconden en heeft veel variatie. Maar altijd hoor je op een bepaald moment de triller terugkomen. Daardoor en door het enthousiasme van dit parmantige vogeltje zul je de zang van de winterkoning herkennen.
(Geluidsopname: Jorge Leitao, www.xeno-canto.org)
Als hij gealarmeerd is, wanneer je bijvoorbeeld een beetje te dicht in de buurt van het nestje komt, kun je de volgende typische roepjes horen.
(Geluidsopname: Bodo Sonnenburg, www.xeno-canto.org)
Het mannetje bouwt meestal meerdere nesten, meestal zo'n meter vanaf de grond. Het vrouwtje zoekt het beste nestje uit. Vaak is dat het nest wat het best is verborgen. Zo vond ik eens een nest in een oude ongebruikte broek die in een schuurtje hing. Ook Adri de Groot, de maker van onderstaande foto, heeft zo te zien iets dergelijks meegemaakt.
Hun naam ten spijt zijn winterkoninkjes erg gevoelig voor strenge vorst. Door hun kleine lichaam koelen ze snel af en bij strenge vorst sterven er dan ook veel.
Ik snap wel waarom men in Friesland het winterkoninkje 'tomke' noemt. Tomke betekent: duimpje. Zoek en luister deze week eens naar de winterkoning.
