-
De gewone dwergvleermuis zoekt in de winter vaak grote gebouwen op (Rechten: Erik Korsten)
Ieder jaar weer sluiten kerken voorgoed de deuren. Een van de kerkgangers die daar hinder van ondervindt, is de vleermuis. Verschillende soorten vleermuizen die hun toevlucht zoeken in donkere, ongebruikte ruimtes waaronder kerkzolders en -torens zijn grootoorvleermuizen, dwergvleermuizen en baardvleermuizen.
Naar verwachting worden de komende jaren meer kerken gesloopt of krijgen een nieuwe bestemming, aldus de Zoogdiervereniging, vanwege financiële problemen door vergrijzing en ontkerkelijking. De vereniging roept op om bij het maken van bouwplannen in een vroeg stadium aan de vleermuis te denken, zodat alternatief onderdak kan worden gezocht.
Verhuizing
Tijdens de sloop van de Maranathakerk in Assen afgelopen zomer bleek dat vleermuizen zich in het gebouw ophielden. De werkzaamheden moesten onderbroken worden totdat een alternatief onderkomen was geregeld voor de nachtdieren. In de wijk werden nestkasten opgehangen en nadat zij deze betrokken hadden, kon de sloop hervat worden. "Als je in de media leest dat vleermuizen bouw of sloop tegenhouden, komt dat meestal omdat er te laat aan de vleermuizen is gedacht", legt senior projectmedewerker vleermuizen Erik Korsten van de Zoogdiervereniging uit.
Beschermd
Vleermuizen zijn beschermde diersoorten. Het is verboden om woon- of schuilplaatsen van de zoogdieren te beschadigen of met opzet te verstoren. Wordt een kerk, of een ander gebouw, gesloopt of verbouwd dan moet nagegaan worden of er vleermuizen wonen. Is dat het geval dan dient een natuurtoets uitgevoerd te worden om te weten of de werkzaamheden schadelijk kunnen zijn. Korsten: "Dat onderzoek is sinds 1994 verplicht, maar nog steeds komen we eigenaren en aannemers tegen die niet op de hoogte zijn. Vaak is het dan de gemeente die erop wijst."
(tekst gaat verder onder de foto)
Uitzondering
Om vast te stellen of er vleermuizen aanwezig zijn en hoe nadelige gevolgen voorkomen kunnen worden, wordt vaak een ecologisch deskundige ingeschakeld. Zo nodig kan een ontheffing, of uitzondering op de wet, aangevraagd worden. De provincie Drenthe heeft dit jaar 21 aanvragen ontvangen die te maken hebben met vleermuizen, vorig jaar waren dat er 30. In hoeveel van deze gevallen het om kerken gaat is niet bekend.
Onderzoek
Op een paar kerkzolders tellen vrijwilligers van de vleermuizenwerkgroep Drenthe het aantal vleermuizen dat er verblijft. In hoeveel kerken in de provincie vleermuizen wonen, kan de provinciale coördinator Reinier Meijer niet zeggen. "Maar het is gevaarlijk om zonder onderzoek te zeggen dat het niet speelt. Zo deden twee studenten van Larenstein onderzoek naar kerken in Friesland. Toen bleek dat alle kerken aan de noordwest rand van Friesland bezet werden door de watervleermuis, een soort die normaal in bomen leeft."
(tekst gaat verder onder de foto)
Op zolder
De gewone grootoorvleermuis is een typische zolderbewoner die veel in kerken te vinden is. "In de zomer leven op kerkzolders meestal kraamkolonies of kleine groepen", aldus Korsten. "Maar vaak zien we dat grootoorvleermuizen bijna jaarrond wel op de zolder te vinden zijn. Ze verblijven graag in een open ruimte. De gewone dwergvleermuis, die in de zomer veel in huizen zit, verblijft in de winter in kerktorens. Door de dikke muren is deze plek vorstvrij", vertelt Korsten. De baardvleermuis woont vooral in bomen en huizen maar is ook op zolders te vinden.
Verblijfplaats
Vanaf april zoeken vleermuizen het zomerverblijf op. Daar komen de vrouwtjes samen en vormen kraamkolonies. Het vrouwtje krijgt één jong per jaar. In mei en juni worden de jongen geboren. Vanaf augustus zoekt de groep naar een andere verblijfplaats waar de paringen plaatsvinden. In de winter gaan vleermuizen in winterslaap. Dat doen ze in een rustige omgeving met een constante temperatuur tussen de nul en tien graden.
In huis
Korsten maakt zich zorgen over het aantal vleermuizen. "Verblijfplaatsen in spouwmuren en op zolders van particuliere woningen verdwijnen in rap tempo door renovaties en isolatie van de huizen. We zien dat kerkzolders steeds meer een laatste toevluchtsoord worden voor vleermuizen. Maar door leegstand met verbouwingen en herbestemmingen tot gevolg kunnen ze daar ook steeds minder terecht."