De schrik op 7 augustus 2018 was in de omgeving van Wateren groot, de opluchting was na afloop wellicht nog een stuk groter. Morgen is het precies vijf jaar geleden dat op het Doldersummerveld bij Wateren een heftige heidebrand uitbrak. 75 hectare aan natuurgebied ging in vlammen op. Vijf campings in de omgeving werden ontruimd en ook verschillende omwonenden werden uit voorzorg geëvacueerd.

"We hebben echt heel veel geluk gehad", vertelt Jelle die vanwege zijn werk niet met zijn volledige naam wordt genoemd. Samen met zijn gezin verbleef hij die zomer in een chalet op Camping De Blauwe Lantaarn bij Wateren. "Ik heb meerdere keren gedacht dat het niet goed ging komen."

'Ik riep dat ze direct de camping moesten ontruimen'

Via Google wordt Jelle nog vaak herinnerd aan de gebeurtenis en ook wordt er gekscherend door zijn vrienden gegrapt dat hij de provincie heeft gered. Hij was op die 7 augustus met vier andere campinggasten op de hei om de spullen van de spooktocht van de nacht ervoor op te ruimen toen hij toevallig rookpluimen in de richting van de camping zag gaan. Hij belde de alarmcentrale en vlak daarna De Blauwe Lantaarn. "Ik riep dat ze direct de camping moesten ontruimen. Ze wisten daar toen nog niet wat op ze af kwam, dus ze reageerden verbaasd. Maar het ging heel snel."

Dat het een brand is met een grote impact, weten ze ook op het gemeentehuis in Diever waar alle alarmbellen afgingen. "Het was midden in het hoogseizoen, alle campings in de omgeving zaten vol en de verspreiding van het vuur ging door de wind en de droogte heel snel", vertelt burgemeester Rikus Jager. "Op de parken en campings zaten honderden mensen die werden geëvacueerd. Uiteindelijk raakte iedereen in de omgeving betrokken, ook om de mensen en dieren vervolgens op te vangen. Iedereen heeft het meegekregen."

Rennen voor hun leven

Vier brandweerkorpsen met 150 brandweerlieden rukten uit met zestien brandweerwagens en een blushelikopter. Boeren uit de omgeving sprongen bij en hielden onder meer de grond rondom de campings nat. Jelle: "Het ging zo snel door de wind dat de jongens van het brandweerkorps uit Appelscha op een gegeven moment werden ingesloten. Die hebben hun spullen achtergelaten en zijn gaan rennen voor hun leven." De Veiligheidsregio Fryslân bevestigt dat inderdaad de korpsen van Vledder en Appelscha zich moesten terugtrekken tijdens de brand.

Alberthoeve ving evacuees op

Uit voorzorg werden vijf campings ontruimd. Vakantielandgoed Alberthoeve zit ook in Wateren, maar werd niet bedreigd door de vlammenzee en schoot daarom te hulp. Eigenaresse Nelleke Zwiers: "Ik had door dat er iets goed mis was toen de ene na de andere brandweerauto langs vloog. Toen we begrepen dat de heide in brand stond, hebben we camping De Blauwe Lantaarn gebeld en gezegd; laat de mensen hier maar komen. En in navolging daarvan kwamen ook mensen van andere plekken om hier af te wachten wat er zou gebeuren."

Volgens de berichtgeving van vijf jaar geleden ving Nelleke Zwiers zo'n 150 evacuees op, maar de exacte aantallen kan ze zich vandaag de dag niet meer herinneren. "Ik heb geen idee meer eigenlijk hoeveel mensen hier waren. Er waren in ieder geval ook allerlei dieren mee, cavia's, honden en papegaaien, ze kwamen hier met van alles aanzetten", blikt Zwiers terug.

"Op de binnenplaats hebben we ruimte voor alle mensen vrijgemaakt. We zijn broodjes gaan smeren, koffie gaan maken en ranja gaan schenken. Ik heb geprobeerd iedereen te helpen met al hun wensen, ook mensen die bijvoorbeeld nog ijsjes wilden kopen. Dat stopte voor mij toen ze over patat begonnen, toen was het even genoeg."

Sein brand meester

Uiteindelijk was de brand ondanks de hevigheid nog diezelfde dag onder controle, rond 21.00 uur werd het sein brand meester gegeven. Het nablussen nam nog wel veel tijd in beslag. Maar de geëvacueerde campinggasten konden nog in de avond terug naar hun vakantieverblijven, dus Zwiers hoefde niet in de weer met slaapspullen. Voor de eigenaar van de Alberthoeve was het de normaalste zaak van de wereld dat ze klaar stond voor haar omgeving. "Als wij in nood zijn, ga ik er vanuit dat wij ook die hulp krijgen." Wat haar betreft is dat waar naoberschap om draait.

Bang is ze niet geweest, laat Zwiers weten. Maar deze brand zal ze niet vergeten. En dat geldt voor velen in de omgeving van Wateren. Een andere belangrijke reden waardoor de brand van Wateren bij veel mensen in de omgeving indruk heeft gemaakt, is het slechte bereik in het gebied. Doordat Wateren in een zogeheten 'grijs gebied' ligt, konden mensen elkaar via het gsm-netwerk niet bereiken tijdens de brand. Bij de heidebrand raakten geen mensen gewond. De natuur kwam er minder goed van af. De brand zorgde voor een heus zwart maanlandschap.

Jelle komt als toerist niet meer in het gebied. "De lol was er wel van af. Na de grote brand laaide de boel vaak weer op en mijn kinderen werden er bang van. Bovendien stonk het enorm. De natuur was in onze ogen verloren, dus we hebben de vakantie eerder afgebroken. Mijn kinderen werden voor dit type vakantie eigenlijk te oud, dus een jaar later hebben we onze chalet verkocht."

Lees ook:

• Zeer grote heidebrand in Wateren; campings ontruimd
• Campinggasten mogen terug, heidebrand onder controle
• Burgemeester Rikus Jager: Naoberschap heeft hoogtij gevierd
• Brand Wateren laat zwartgeblakerd maanlandschap achter
• Herstel natuurgebied na brand duurt jaren