Kunstwerken besmeuren als protest? Of kunst maken als protest. Dat laatste bleek veertig jaar geleden een heel succesvolle actie. Voor De Strubben-Kniphorstbosch lag een plan om er een militair oefenterrein te maken. Een groep kunstenaars stak er een stokje voor.

Er werd al gegooid met granaten - om te oefenen. Maar het plan was om ook te oefenen met grote rupsvoertuigen en tanks. Kunstenaar Evert Musch, die vlakbij woonde, riep kunstenaars in de herfst van 1982 op om in actie te komen.

Waardevol archeologisch gebied

Albert Rademaker, grafisch ontwerper, hielp Musch bij de organisatie van de protestactie. Rademaker: "Wij hebben de omgeving behoed voor een grote zandbak. Het zou ingericht worden als 'EOT': een eenheidsoefenterrein voor rupsvoertuigen en tanks. Dit is zo'n rijk gebied, archeologisch, het zou een schandaal zijn als dat zou gebeuren." In De Strubben-Kniphorstbosch zie je onder andere nog middeleeuwse karrensporen, grafheuvels en er staan twee hunebedden.

'Naar de kloten'

"De burgers in Schuilingsoord met name, die waren al bezig met acties, maar dat genereerde naar de zin van kunstenaar Evert Musch te weinig aandacht.", zegt Rademaker. "Evert bedacht: ik ga collega-kunstenaars oproepen om aandacht aan het terrein te besteden, middels schilderijen, tekeningen, etsen, noem maar op. En daar wilde hij een expositie in zijn galerie in Anloo van inrichten. Om op die manier duidelijk te maken dat men bezig is een heel waardevol gebied naar de kloten te helpen."

"Deze actie was aanleiding voor andere groeperingen om zich ermee bezig te houden. We kregen de gemeente mee, de omliggende dorpen en niet in de laatste plaats het provinciaal bestuur." Onder de vlag van de Milieufederatie (wat nu de Natuur en Milieufederatie Drenthe is) lobbyde een werkgroep voor bescherming van het unieke gebied. Tot grote opluchting van Rademaker kwam er geen oefenterrein; dit gebied werd zelfs het eerste archeologisch monument van Nederland.

Genieten van de rijkdom

"Ik ben er trots op dat we het bereikt hebben. Het is een verdienste van een groep mensen die een heel waardevol gebied hebben weten veilig te stellen. Zodat andere mensen er ook van kunnen genieten. Niet alleen de archeologische rijkdom, maar van het hele milieu. Mensen moeten zich goed bewust zijn in wat voor rijkdom wij hier leven!"

Tekst gaat verder onder video

Verbonden aan het gebied

Reinder Hoekstra, directeur Natuur en Milieufederatie Drenthe, is gefascineerd door dit protest. Hij noemt het een hoogtepunt in de geschiedenis van zijn organisatie. "Dit komt echt voort uit de bezieling van het landschap. Kunstenaars, mensen die gefascineerd zijn door de oudheidkundige waarden van het gebied, archeologen, cultuurhistorische verenigingen; allemaal verbonden aan dit gebied."

'We hebben elkaar nodig'

Hoekstra hoopt dat mensen uit de kunst- en natuurwereld elkaar blijven vinden. "Als je kijkt naar de huidige tijd, naar het besmeuren van kunstwerken, dan kan ik zeggen: ik heb er geen oordeel over. Maar ik vind het ook jammer, want ik denk dat we in ons werk juist kunst en cultuur nodig hebben. Ik denk dat de natuur- en milieubeweging zich moet scharen naast de kunst- en cultuurbeweging, want we hebben elkaar ontzettend nodig voor de goede veranderingen."