-
De goudjakhals lijkt op een kleine wolf (Rechten: Saxifraga/Jan Nijendijk)
Vorige week werd in Groningen een goudjakhals gefilmd. Slechts drie keer eerder werd dit roofdier in ons land gezien, waaronder in december 2019 voor het eerst in Drenthe. Bestaat de kans dat de goudjakhals opnieuw onze provincie aandoet?
De goudjakhals is een middelgrote hondachtige die verwant is aan de iets grotere coyote en de veel grotere wolf. Van oorsprong komt het dier niet voor in West-Europa maar de laatste jaren breidt het leefgebied in Europa zich uit in noordelijke en westelijke richting.
Waarnemingen
De goudjakhals liet zich enkele jaren geleden al in de buurt van ons land zien. In mei 2015 werd het roofdier op 'loopafstand' van de Nederlandse grens waargenomen, ten noorden van Bremerhaven op zo'n 110 kilometer van de grens bij Groningen. Nog geen jaar later werd in februari 2016 de eerste goudjakhals in Nederland vastgelegd door een wildcamera op de Veluwe. Het jaar daarop werd op een andere locatie een tweede goudjakhals op camera gevangen.
In Drenthe
Bij toeval verscheen de goudjakhals eind 2019 op beeld in een Drents natuurgebied. Op een wildcamera die in gebruik was voor onderzoek namens de Zoogdiervereniging, in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM), was het dier bijvangst. "Toen ik de beelden aan het uitlezen was, moest ik even naar adem happen", aldus vrijwilliger Cindy de Jonge-Stegink.
De Jonge-Stegink dacht eerst dat het om een wolf ging, maar boswachter Aaldrik Pot - ook betrokken bij het NEM - had zijn twijfels. "Het dier is relatief klein en heeft enorm puntige wangen. Dat was mijn reden om door te vragen." Het bleek een goudjakhals.
Territorium
Een goudjakhals is met maximaal 15 kilo een stuk kleiner dan de wolf die wel 50 kilo kan wegen. Het territorium is daarmee ook een stuk kleiner. "Ze hebben een relatief kleine leefruimte van 1 tot 20 vierkante kilometer", weet Pot uit de aanwezige literatuur. De goudjakhals mag dan qua uiterlijk op een kleine wolf lijken, bekend is dat beide soorten elkaar vermijden.
Qua voorkeur voor zijn leefgebied lijkt de goudjakhals meer op een vos. Het dier past zich aan de plaatselijke omstandigheden aan en kan in sterk van elkaar verschillende landschappen leven, van half woestijn tot moeras. Ze komen veel voor in kleinschalige landschappen met zowel natuur- als cultuurgebieden. De aanwezigheid van ondoordringbaar kreupelhout is belangrijk.
Geschikt
Onze provincie is uitermate geschikt voor de goudjakhals volgens Glenn Lelieveld, coördinator van het Wolvenmeldpunt van de Zoogdiervereniging. "Nog geschikter dan de Veluwe. Er wonen namelijk relatief weinig mensen. En Drenthe is geschikt omdat er geen wolven leven. Die zien goudjakhalzen als concurrentie en maken ze dood."
Goudjakhalzen houden van nattere veengebieden. "Het Bargerveen zou een perfecte plek voor ze zijn, net als het Fochteloërveen", aldus Lelieveld. "Gebieden op de zandgronden zoals het Drents Friese Wold en het Dwingelderveld zullen het domein van de wolf zijn, als die zich in Drenthe vestigt."
Leefwijze
Net als de wolf leeft de jakhals in roedels. Zo'n roedel bestaat uit een ouderpaar dat hun leven lang samen blijft en hun jongen. Na twee jaar verlaten de jongen de roedel op zoek naar een eigen leefgebied. Ze kunnen honderden kilometers afleggen en de sporen zijn nauwelijks zichtbaar. Ze zijn onzichtbaar volgens Lelieveld, en omdat ze maar een klein territorium hebben zou het zomaar kunnen dat er al een of meerdere goudjakhalzen in onze provincie leven.
Net als de vos is de goudjakhals een alleseter. Kleine dieren, zoals muizen, hazen, muskusratten en beverratten, vormen de hoofdmoot van het dieet. Afhankelijk van de tijd van het jaar staan ook wortels, knollen en vruchten op het menu. Ook eet de goudjakhals aas, afval en soms kleine hoefdieren, zoals lammetjes of reeën. Agressief is het dier niet. "Laat hem met rust, dan laat hij jou ook met rust", aldus Lelieveld.
Blijvertje?
Onze provincie biedt dus mogelijkheden voor de goudjakhals en ligt bovendien binnen handbereik van jongen die op zoek moeten naar een eigen leefgebied. Maar of de goudjakhals uit Groningen naar Drenthe zal afzakken, is niet te voorspellen. Of de goudjakhals zich in Drenthe zal vestigen blijft voorlopig ook een vraagteken. "Er moet voldoende voedsel en voldoende rust zijn en ook een partner. Voedsel is geen probleem, rust is altijd de vraag en een partner is niet meteen in de buurt", besluit Pot.