-
Eitjes van het gentiaanblauwtje op een klokjesgentiaan (Rechten: RTV Drenthe)
Het gentiaanblauwtje is een vrij zeldzame vlindersoort met een bijzondere leefwijze die op vier plekken in Drenthe voorkomt. De Provincie Drenthe heeft laten onderzoeken hoe de achteruitgang van deze standvlinder tegengegaan kan worden.
"Uit de resultaten blijkt dat het gentiaanblauwtje van het Eexterveld naar het Balloërveld is gevlogen en daar een nieuwe populatie is gestart", aldus ecoloog Hans Dekker. "Dat is uniek, het is niet bekend dat dit ergens anders in Nederland gebeurt. Het is een gevolg van het creëren van nieuwe natuur tussen beide gebieden in. Het maken van verbindingen tussen natuurgebieden werkt dus positief."
Kieskeurig
"We zijn al in de herfst en toch vind je tientallen bloeiende klokjesgentianen", wijst Dekker. "Daar kijk ik zelf ook van op." Het gentiaanblauwtje is afhankelijk van de klokjesgentiaan voor zijn overleving. "Het vrouwtje zet haar eitjes af op de gentiaan en daar komen rupsjes uit. Ze worden uiteindelijk door mieren meegenomen naar hun nest waar ze een maand of tien leven. In het nieuwe jaar worden het vlinders en kunnen ze opnieuw beginnen."
Contact
De vlinder komt voor op het Balloërveld, het Eexterveld, het Dwingelderveld en het Wapserveld. Eilandjes waar tot voor kort inteelt dreigde. Maar onderzoekers hebben goed nieuws. "Zij hebben gekeken naar de genetische eigenschappen van het vlindertje. Hoe zit het nu met de familiestructuur in de genen? Ze hebben ontdekt dat de genen van het gentiaanblauwtje op het Eexterveld voor een deel identiek zijn aan de genen van de vlinders op het Balloërveld. Dat betekent dat er uitwisseling plaatsvindt tussen beide populaties."
Het genetisch onderzoek is uitgevoerd door Science4Nature i.s.m. de Vlinderstichting en de Universiteit van Amsterdam. Het maakt deel uit van een groter onderzoekproject naar de levensvatbaarheid van het gentiaanblauwtje.
(de tekst gaat verder onder de video)
Veelbelovend
Dat is goed nieuws voor de zeldzame vlinder. "Uit onderzoek blijkt dat de genetische structuur van diverse groepen gentiaanblauwtjes in Nederland goed is", legt Dekker uit. "Alleen blijft het in Drenthe een geïsoleerde populatie. Doordat je nu weer uitwisseling krijgt, wordt die populatie genetisch een stuk sterker waardoor ze meer opgewassen zijn tegen invloeden van buitenaf. We zijn dus nog niet van het gentiaanblauwtje af. Het beheer moet meezitten, de waterhuishouding goed geregeld en het klimaat is ook een factor van belang. Maar we hebben nu ontdekt dat de factor genetica redelijk gunstig is, zeker als er uitwisseling plaatsvindt."
Stepping stones
Om zich te verplaatsen hebben gentiaanblauwtjes elementen nodig in het landschap waarlangs ze kunnen vliegen zoals houtwallen of ecologisch beheerde bermen. "Het leuke is dat het gebied tussen het Eexterveld en het Balloërveld voor een groot is deel is ingericht als natuur", vertelt Dekker. "Daar zijn we al een aantal jaren mee bezig. Je ziet dat de klokjesgentiaan her en der opduikt. Dat betekent dat het 'stepping stones' worden. De vlinders komen onderweg zo'n klokjesgentiaan tegen. Misschien vinden ze het wel even fijn daar en gaan van daaruit wellicht weer verder naar het volgende stuk. Zo kun je je voorstellen hoe het verhuizen van die vlinders gaat."
Waardmier
De klokjesgentiaan is niet de enige stepping stone voor het gentiaanblauwtje. Ook de juiste waardmier moet aanwezig zijn. Sheila Luijten van Science4Nature legt uit: "Gebieden met wel klokjesgentiaan en geen waardmier zijn niet geschikt voor het gentiaanblauwtje. Dus als het gentiaanblauwtje zich ergens kan vestigen, dan komt dat door de aanwezigheid van de juiste waardmier waarbij de chemische communicatie tussen rups en waardmier de belangrijkste rol speelt. Dit is ook onderzocht door ons. Er zijn dus meer 'stepping stones' nodig dan alleen de klokjesgentiaan."
