Het gedoogbeleid van provincies voor bedrijven die zonder vergunning stikstof uitstoten, is door de rechter van tafel geveegd. Dit leidt tot een 'buitengewoon ongelukkige situatie', zegt voorman Dirk Bruins van LTO Noord. Veehouderijen moeten bij handhaving door provincies vrezen voor hun voortbestaan.

Aanleiding voor de onrust is een uitspraak deze week van de rechtbank in Zwolle. Hoewel de provincie, in dit specifieke geval Overijssel, van mening is dat handhavend optreden tegen bedrijven zonder natuurvergunning 'onredelijk' en 'onevenredig' is, gaat de rechter daarin niet mee. Die oordeelt dat de provincie niet goed genoeg inzichtelijk heeft gemaakt hoe groot de inbreuk is op de natuurbelangen. Onduidelijk is wat de gevolgen zijn van de illegale stikstofemissies, aldus de rechtbank.

Handhaven leidt tot schade bij ondernemers

Handhavend optreden gaat te ver, vindt de provincie, omdat bedrijven nauwelijks iets kan worden verweten. Deze bedrijven hoefden in het verleden geen vergunning aan te vragen; een melding volstond in het kader van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). In 2019 zette de Raad van State echter een streep door de PAS. Hierdoor werden de PAS-melders in een klap illegaal. Natuurclub Mobilisation for the Environment verhoogt nu de druk op provincies door van de rechter te vragen provincies te dwingen tot handhaven. Deze week kreeg de organisatie die opkomt voor de belangen van de natuur dus gelijk.

Handhaving zou leiden tot grote financiële schade bij ondernemers, stelt de provincie. Belangenorganisatie LTO Noord voor de agrarische sector sluit zich hierbij aan. "Een buitengewoon ongelukkige situatie", stelt voorman Dirk Bruins. "Ondernemers hebben altijd gedacht dat ze de stikstof legaal mochten uitstoten. Nu is het opeens niet rechtsgeldig. Daar kunnen zij niets aan doen."

(Tekst gaat verder onder de foto)

'Overheidsfalen'

Als wordt gekeken wat bedrijven volgens hun meest recente vergunning wel mogen uitstoten, zijn de gevolgen niet te overzien, denkt Bruins. "Stel dat een boerenbedrijf vroeger een vergunning had met recht op veertig koeien, maar op grond van de PAS nu honderd koeien heeft. Dan moet deze boer inkrimpen."

Bruins vindt dat 'onbestaanbaar'. "Dan valt het inkomen weg, met faillissement tot gevolg. Dit geeft zoveel onrust en onzekerheid. Het gaat ten koste van gezinsbedrijven."

De voorman van LTO Noord noemt de situatie 'overheidsfalen' omdat zij volgens hem heeft toegestaan dat bedrijven zich hebben doorontwikkeld, maar achteraf bleek dat niet te mogen. Nu alsnog een natuurvergunning aanvragen is onmogelijk, zegt hij. "Er mag geen extra stikstof uitgestoten worden, heel Nederland ligt stil."

Hoe het nu verder moet, is onduidelijk. LTO Noord zegt de 'druk erop te houden' bij provincies.