Eén zwaluw maakt nog geen zomer, luidt het gezegde. Maar deze week zagen we de eerste boerenzwaluw weer boven het Noord Willemskanaal bij Assen. Dus wij vroegen ons af: wanneer begint die zomer dan wel? Volgens Henk van der Jeugd van het Vogelringstation in Arnhem duurt dat nog wel even maar ze zijn onderweg: "In de tweede helft van april komt de hoofdmacht binnen. Dus het duurt nog wel even."

Oerwoudvogels

Onze zwaluwen hebben de afgelopen winter doorgebracht in Afrika, ten zuiden van de Sahara. Uit ringonderzoek blijkt dat ze wel tot in Zuid-Afrika komen: "Dan heb je het over een afstand van tienduizend kilometer." Maar de meeste zwaluwen blijven iets dichter bij huis: "Ze zitten vooral in het Congo-bekken. Dat is een gebied met veel oerwoud, vochtige lucht en heel veel insecten. Daar boven dat oerwoud brengen onze zwaluwen de winter door."

Die kennis is in de loop der tijd verzameld door het ringen van vogels, al zijn die gegevens volgens Van der Jeugd wel vertekend: "Je kunt je voorstellen dat de kans dat je uit een oerwoud een ring terugkrijgt van een overleden vogel heel erg klein is."

Sinds een aantal jaren wordt daarom gebruikt gemaakt van lichtloggers. Dat zijn hele kleine apparaatjes die de zwaluwen op hun rug krijgen "De zwaluw moet dan weer gevangen worden als hij terug is, en dan kan het apparaatje uitgelezen worden. Die loggers meten heel precies het tijdstip van zonsopkomst en zonsondergang. En omdat die tijden op elke plek van de wereld anders zijn kunnen we daarmee tot op een kilometer of vijftig zien waar de zwaluwen overwinterd hebben."

Saharazand

Komend weekend wordt het heel warm. Verwacht Van der Jeugd dan veel zwaluwen terug? "Dat zou kunnen maar het is niet heel helder en er komt waarschijnlijk ook veel Saharazand deze kant op. En dat maakt de omstandigheden voor trekkende vogels slecht. Verder gaat het vrij hard waaien. De vogels die dit weekend hier in Nederland aan zouden komen, zijn de Sahara al overgestoken, dus die hebben daar op zich geen last meer meer van. En die Sahara is de grote bottleneck voor die vogels. Je moet je voorstellen dat ze dan ongeveer drie dagen non-stop moeten vliegen om die oversteek te kunnen maken en als ze dan harde tegenwind hebben zullen er veel zijn die het niet halen. Maar dat is altijd een samenloop van omstandigheden, en er zijn heel veel dingen die we nog niet weten."

Vogeltrekatlas

Alle ringgegevens van de boerenzwaluw zijn terug te vinden op de vogeltrekatlas.