Hans Krol, coördinator natuurbeheer bij Natuurmonumenten, parkeert zijn fiets en kijkt over het uitgestrekte heideveld van Nationaal Park Dwingelderveld. Hij neemt ons mee op een fietstocht door het uitgestrekte natuurgebied. En dat doet hij niet zomaar, het is vandaag de Dag van het Nationaal Park.

"Is het Dwingelderveld ooit zo kaal geweest? Je zou als klein dier het heideveld maar over moeten, hoe gevaarlijk is dat?" vraagt Krol zich hardop af. Nationaal Park Dwingelderveld is een bijzonder stuk natuur. In 1991 werd het gebied benoemd tot Nationaal Park. "Het Dwingelderveld is het grootste aaneengesloten natte heidegebied van West-Europa," vertelt Krol.

Problemen

Krol fietst door naar een op het oog kaler lijkend stuk land. "Hier hebben we de bovenste laag weggehaald. Die laag was rijk aan stikstofhoudend materiaal." Het geeft één van de problemen voor Natuurmonumenten aan. "Wat we hier eigenlijk doen is brandjes blussen. Alles, waaronder stikstofrijk materiaal, waait hier naar het heideveld. Het zijn allemaal ad hoc maatregelen. Het kost tonnen, terwijl het eigenlijk maar speldenprikken zijn."

Samen met onder andere Staatsbosbeheer is Natuurmonumenten dagelijks bezig met het behouden van de natuur in het park. In tegenstelling tot wat soms gedacht wordt, is het onderhouden van de natuur in een Nationaal Park van essentieel belang. Als Natuurmonumenten de natuur haar gang laat gaat het Dwingelderveld er heel anders uitzien. "Als we niks doen en duizend jaar wachten, zien we overal beuk- en eikenbossen," zegt Krol.

Dag van het Nationaal Park

'Voortbouwen op onze wortels'. Dat is het motto van de Internationale Dag van het Nationaal Park 2023. Jaarlijks wordt het op 24 mei gevierd, ter ere van het eerste Nationaal Park in Europa dat op dezelfde datum in 1909 werd ingesteld in Zweeds Lapland. Drenthe is rijk aan drie Nationale Parken, waaronder het Dwingelderveld.

De zon is inmiddels verdwenen achter wat wolken. Over een van de vele fietspaden die het Dwingelderveld rijk is fietsen bezoekers af en aan. In het park is alle ruimte voor natuurliefhebbers. "Maar men denkt bij een Nationaal Park vaak aan natuur dat voor mensen bedoeld is, maar dat is niet per se zo", vertelt Sanne van Gemerden, boswachter bij Natuurmonumenten. "Er moet altijd ruimte zijn voor natuurliefhebbers om het park te bezoeken, maar de natuur komt altijd op de eerste plaats."

De natuur de ruimte bieden, maar het park ook beschikbaar stellen voor bezoekers kan een lastig dilemma zijn voor natuurbeheerders. "Maar die afweging maken tussen mens of natuur vind ik niet echt moeilijk", zegt Van Gemerden. "Het komt bijvoorbeeld wel voor dat planten die dicht bij fietspaden groeien worden overreden door fietsers. Dit is natuurlijk een klein voorbeeld, maar het heeft wel invloed op de natuur."

'Niet iedereen weet hoe bijzonder de Drentse natuur is'

Van het uitgestrekte heideveld, naar een van de meer dan zestig vennen tot aan grafheuvels die stammen uit een tijd ver voor de christelijke jaartelling begon: het Dwingelderveld is een zeer bijzonder stuk landschap. Dat realiseert niet altijd iedereen, volgens de boswachter. "Niet alle omwonenden hebben door hoe bijzonder de Drentse natuur eigenlijk is", vertelt Van Gemerden.

"We zijn de afgelopen vijftig jaar talloze flora en fauna kwijtgeraakt. Je moet variatie hebben in het landschap."

Veel toeristen uit andere delen van Nederland bezoeken het park. "Over het algemeen waarderen toeristen de Drentse Nationale Parken meer dan bewoners uit de buurt," vervolgt Van Gemerden. "Dat komt misschien ook omdat de bewoners de natuur over de jaren hebben zien veranderen. Toeristen komen vaak uit steden en zijn dit soort bijzondere natuur niet gewend."

Veel flora en fauna kwijtgeraakt

Krol fietst door over het lange fietspad dat dwars door het grote, natte heideveld loopt. Opnieuw kijkt hij, dit keer door een verrekijker, over het grote maar kale gebeid. "Het lijkt voor bezoekers die door het park heen fietsen allemaal prachtig, maar het is momenteel zo monotoon als maar kan." De natuur is de afgelopen jaren veranderd. "We zijn de afgelopen vijftig jaar talloze flora en fauna kwijtgeraakt. Je moet variatie hebben in het landschap."

Mede hierom is Natuurmonumenten dagelijks bezig met het beheren van de natuur op het Dwingelderveld. Zo zijn ze de afgelopen jaren begonnen met zogeheten Natura 2000-herstelmaatregelen. De natuur klaarmaken voor een overmaat aan stikstof staat hierbij hoog op het lijstje, maar ook een ander probleem moet aangepakt worden.

Artikel gaat verder onder de foto:

Krol stapt over schrikdraad heen en loopt een afgezet stuk land op. Hij stopt bij een paar bomen en gaat door zijn knieën bij een op het oog normaal ogende plant. "Dit is de Aziatische duizendknoop, een exotische invasieve plantensoort die de andere soorten wegdrukt."

Natuurmonumenten is druk bezig met exotenbestrijding. "De Aziatische duizendknoop wordt geëlektrocuteerd. De stroom gaat door de stengels en wortels waardoor ze als het ware exploderen. Dit doen we al een jaar, het is een heel hardnekkige soort."

'Kom in actie voor de natuur'

Dat Natuurmonumenten dagelijks bezig is om de natuur te onderhouden, betekent niet dat mensen thuis niets kunnen doen. "Mijn advies aan iedereen is: kom in actie voor de natuur, zeker op de Dag van het Nationaal Park", zegt boswachter Van Gemerden. "Dat kan je al doen door stil te staan bij je eigen gedrag in je tuin."

"Gebruik je gif wat slecht is voor de natuur? Heeft een plant veel water nodig of juist niet? Dit zijn allemaal vragen die je jezelf kunt stellen", vervolgt Van Gemerden. "Maar ook door op wie je stemt bij verkiezingen of hoe je je kinderen opvoedt kun je al een directe positieve impact hebben op de natuur."

Aandacht belangrijk

Krol fietst hobbelend over een zandpad dwars door een van de bossen die op het Dwingelderveld staan. Hij slaat linksaf, richting het bezoekerscentrum. Bij het parkeren van de fiets vertelt hij blij te zijn dat er op de Dag van het Nationaal Park extra aandacht is voor het onder andere het Dwingelderveld. "Die aandacht is erg belangrijk. Hierdoor beseft men misschien meer het belang van het Nationaal Park en het behouden van zijn natuur, niet alleen voor Nederland maar zeker ook voor Drenthe."