-
Om veilig te zitten bouwen deze aalscholvers hun nest in de bomen (Rechten: RTV Drenthe)
De aalscholver is een herkenbare zwarte vogel met een forse gehaakte snavel. De dieren broeden in kolonies waarvan er zich zo'n zestig in ons land bevinden. Eentje daarvan bevindt zich al meer dan honderd jaar in het Friesche Veen bij Paterswolde.
Van oudsher komt de watervogel in ons land voor, maar niet iedereen was en is daar even blij mee. Eeuwenlang is de vogel in Europa en in Nederland vervolgd omdat hij te veel vis zou eten. In Frankrijk en België is de aalscholver zelfs uitgeroeid. Sinds de jaren zeventig is het aantal broedparen in ons land weer toegenomen mede dankzij wettelijke bescherming.
Broeden
Samen met boswachter Bart Zwiers van Natuurmonumenten zoeken we de kolonie in Noord-Drenthe op. "Dit is een bijzonder moment want die beesten zitten al op eieren en hebben misschien al wel jongen", aldus Zwiers. "Zo vroeg, eigenlijk in de winter nog, we gaan kijken hoe het met ze gaat."
Aalscholvers kunnen al in december beginnen met broeden. Soms hebben ze twee legsels en zitten ze vanaf half april weer op het nest. Een nest heeft gemiddeld drie tot vier eieren waar een maand op gebroed wordt. Na nog eens ruim anderhalve maand zijn de jongen vliegvlug.
Onhandig
"De aalscholver is een beetje een sufferd in bomen", vertelt de boswachter. "Van nature broeden ze op de grond, op de Waddeneilanden is dat nog steeds zo. Maar door predatoren waaronder vossen zijn ze hier in de bomen gaan zitten. Al zijn ze daar niet op gebouwd. Ze hebben poten om te zwemmen, niet om zich aan takken vast te houden, ze zijn gewoon heel onhandig in bomen."
Het dier heeft zwemvliezen tussen de voortenen en duikt naar vis in het water. Een aalscholver is tussen de tachtig en honderd centimeter lang met een spanwijdte tot anderhalve meter. Je ziet de dieren soms zitten met uitgespreide vleugels. Zo laten ze hun veren drogen na een duik.
Verspreiding
Onder de bomen zijn braakballen te vinden. Ze zien eruit als uilenballen met een klein vliesje eromheen. "Zo kun je met aan microscoop analyseren wat voor vissen aalscholvers vangen. Dit vind ik een fantastisch verhaal", zegt Zwiers.
"Charles Darwin vertelde dat visetende vogels ook voor zadentransport zouden zorgen in de natuur. Best gek want ze eten geen zaden. Maar gebleken is dat vissen zaden eten die op de bodem liggen van meren en zo zorgt de aalscholver dus inderdaad voor verspreiding van zaden. Zo zie je dat de aalscholver een belangrijke rol heeft in het ecosysteem."
Legakker
Het Friesche Veen is een veengebied. "Vroeger waren hier allemaal legakkers waar de turf van de veenontginning op gedroogd werd", vertelt de boswachter. "Het gebied is geërodeerd en die legakkers zijn weggeslagen. Uiteindelijk is er een meer overgebleven. Maar er zijn nog restanten te zien van die legakkers en daar zit de aalscholverkolonie op."
Het gebied is geschikt door de combinatie van bomen waar ze relatief veilig zijn en water voor vis. "Ze jagen op het Paterswoldsemeer en in het Noord-Willemskanaal, het is niet zo dat ze alleen hier vis weghalen."
Visvangst
De dieren eten een halve kilo vis per dag, vooral vissoorten die niet voor de handel gevangen worden. "Hij heet wel aalscholver, maar eet dat nauwelijks", aldus Zwiers. "Zijn maaltijd bestaat voor zeventig procent uit pos. Hij had beter 'posscholver' kunnen heten. Hij is bedreigd geweest door mensen omdat hij alen zou pakken maar daar is geen sprake van. Dus laten we die aalscholvers een plek gunnen."
Thuis
"Aalscholvers horen bij Nederland als deltaland. Als je het over een echte Nederlandse vogel hebt, dan heb je het eerder over een aalscholver dan over een grutto", vindt Zwiers. "Wat dat betreft zou dit ook de nationale vogel moeten zijn. Het is een schitterend beest. Het een zwarte vogel, mensen vinden 'm vaak niet mooi maar als je goed kijkt, zeker nu in het broedkleed, zie je hele mooie bloedvlekken en gele plekken op de kop, en groene ogen."