Hoeveel wolven zijn er in ons land? Waar lopen ze precies rond? Relevante vragen sinds de terugkeer van de wolf in Nederland. Hugh Jansman, ecoloog bij het onderzoeksinstituut Wageningen Environmental Research, houdt zich bezig met het monitoren van de wolf op Nederlandse bodem.

Sinds de eerste 'wandelwolf' is er veel gebeurd. Waar staan we nu?

"We staan aan het front van de olievlek van wolvenuitbreiding vanuit Duitsland. Je moet je voorstellen dat de eerste roedel in Duitsland zich in 2000 vestigde op de grens met Polen. Inmiddels zijn we achttien jaar verder en zien we dat er ruim honderd roedels met jongen zijn, waarschijnlijk gaat het om meer dan duizend wolven in Duitsland en die olievlek bereikt nu de Nederlandse grens."

Dat is snel gegaan. Hebben jullie dat zien aankomen?

"Het opportunisme van de natuur blijft verrassen en dat geldt zeker voor een soort die aan de top van de voedselpiramide staat."

Er hebben zich wolven gevestigd op de Veluwe. Ze lijken zich redelijk rustig te houden.

"Er zijn op de Veluwe bijna geen conflicten geweest met de schapenhouderij. Op twee incidenten na waarbij schapen op een niet-wolfvriendelijke manier waren weggezet. Verder hebben ze zich alleen met wilde hoefdieren zoals herten, zwijnen en reeën beziggehouden dus dat is erg positief te noemen."

De wolf heeft in Drenthe zijn sporen achtergelaten. Niet iedereen is er positief over, denk aan de boeren.

"Beleving is natuurlijk heel belangrijk bij zo'n groot roofdier. We kennen meer roofdieren zoals de vos, maar in dat geval is de beleving toch anders dan bij de wolf. Die is veel spannender. Dat heeft met Roodkapje en andere sprookjes te maken."

"Maar in de meer agrarische delen van Nederland waar ook heel veel schapenhouderijen zijn, is het risico groter dat de wolf een deel van zijn voedsel onder het gehouden vee zoekt. Ik kan me dus goed voorstellen dat de komst van de wolf in Drenthe anders wordt beleefd dan op de Veluwe, want daar zijn veel minder schapenhouders."

Als een wolf zich hier vestigt, blijft hij dan schapen pakken?

"We proberen met alle macht te voorkomen dat een wolf zich gaat specialiseren in landbouwhuisdieren. Daar hebben we een aantal trucs voor die beschreven worden in het wolvendraaiboek, het wolvenplan dat de provincies hebben samengesteld."

"We hebben nu een paar keer gezien dat wolven die in Nederland aankomen, op zoek naar een eigen territorium, her en der schapen doden. Vroeg of laat vestigen ze zich en dan zie je dat er niet of nauwelijks nog landbouwhuisdieren gepakt worden. Maar dat geldt vooral voor robuuste natuurgebieden met heel weinig landbouwhuisdieren en veel wilde hoefdieren."

"In Drenthe hebben we eigenlijk alleen maar reeën lopen en geen wild zwijn of edelhert. Aan de andere kant zijn er wel heel veel kleine bosjes en agrarische enclaves tussen die versnipperde natuurgebieden met veel schapen dus dan is het risico groter dat wolven op iets grotere schaal schapen gaan pakken. Dat is dus een heel spannende ontwikkeling."

Want in Drenthe is veel cultuurlandschap, maar weinig ervaring met wolven?

"Inderdaad. Je hoeft maar naar Duitsland te kijken om te zien wat er op ons af gaat komen. Op hoofdlijnen gaat dat ook hier gelden, maar wij zijn nog intensiever: elke vierkante meter is wel op de schop geweest door de mens. In zoverre is de situatie in Duitsland dus niet te vertalen naar wat hier gaat gebeuren."

"Zelf verwacht ik dat wolven echt de plekken gaan zoeken die ver weg van menselijk bewoning af liggen en dan is een plek in Drenthe misschien minder interessant dan op de Veluwe waar nog ruimte genoeg is."

Wat voor invloed gaan die wolven krijgen op de natuur?

"Je kunt zeggen dat we een erg versnipperde natuur hebben. Intensieve landbouw en die postzegels natuur liggen naast elkaar, dus er is heel weinig ruimte voor de invloed van bijvoorbeeld het hert en het zwijn op die agrarische gebieden. Nu komt daar de wolf bij. Die zorgt er allicht voor dat herten en zwijnen zich anders gaan gedragen, dat ze schuwer worden en de plek waar de wolf zit gaan mijden. Hoe dat gaat uitpakken is koffiedik kijken, want nergens komen wolven in zo'n intensief door mensen bewoond landschap voor als in Nederland."

"De situatie hier is niet te vergelijken met bijvoorbeeld Polen. Kijk maar naar het beheer: wij kappen nog steeds in bossen en schieten de helft van alle herten en zwijnen af. Daar kan geen wolf tegen op. Dus het effect van wolven sneeuwt onder in alle effecten die mensen op wilde hoefdieren hebben."

In Duitsland lopen al twintig jaar wolven rond. Went het?

"Onbekend maakt onbemind dus het opduiken van de wolf wordt als spannend ervaren. Als er na een paar jaar geen serieuze incidenten geweest zijn, er is geen mens aangevallen en de schapen zijn goed beschermd, dan blijkt het heel goed te kunnen - op een paar aanvallen op honden na die de hond dan zelf had uitgelokt. Maar het moet wel eerst in het gedachtegoed van mensen zitten. Het is belangrijk dat we de natuur ruimte geven."

Dus je denkt dat het wel goed komt?

"Ja en nee. Nederland is toch een ander land dus misschien gaan we ander wolvengedrag zien. In Duitsland hebben ze terreinen bezet waar nauwelijks menselijke activiteit is zoals grote militaire oefenterreinen. Nieuwe territoria moeten in publieksbossen komen. Jonge wolven groeien daar op en tolereren daarom misschien eerder bossen in Drenthe met heel veel menselijk invloed."

"Dan wordt de vraag hoe we daar als mens mee omgaan. Gaan we ze lokken voor een mooi plaatje? Je ziet hoe het gaat met grazers in de natuur, daar gaan we ook nauwelijks verantwoord mee om dus dat is wel spannend. Voorlichting door de overheid over hoe je met wilde dieren om moet gaan, is ontzettend belangrijk."

Wat moet er in Nederland gebeuren zodat mens en wolf op een redelijke manier samen kunnen gaan?

"Ik denk dat het vooral heel belangrijk is dat we als mens het gevoel krijgen dat we onderdeel zijn van de natuur. Dat een gezonde natuur in onze directe omgeving heel belangrijk is voor ons eigen welbevinden en dat we de natuur de ruimte moeten geven. We staan in Nederland zo ver van de natuur af. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we ons daar bewust van worden. Dan passen hoefdieren en wolven heel goed in het plaatje."