-
Met de hele klas op pad. (Rechten: RTV Drenthe/Nanda Felix)
'De natuur was hier' is het thema van de Maand van de Filosofie. Kinderen roepen het misschien na een uurtje natuurles in de klas. Hoe anders is het als de kinderen naar buiten gaan en echte ontdekkingen doen? Dan is de verwondering voor de natuur iets blijvends, weten Geert de Vries en Mathijs ter Bork van IVN Natuureducatie uit ervaring.
In april tijdens de Maand van de Filosofie staat de natuur centraal. Wat is 'de natuur' eigenlijk? Het is voor Geert de Vries (73) en Mathijs ter Bork (38) bij voorkeur iets om zelf te ervaren, helemaal als het om natuuronderwijs gaat. De Vries: "Lekker buiten banjeren, in de natuur, langs de waterkant, zelf bijvoorbeeld paddenstoelen ontdekken en een kletspoot halen. Die eigen beleving, hoe klein ook, daar gaat het om. Je moet eerst houden van de natuur om het te behouden."
Salamanders vangen
De Vries is schoolmeester geweest en heeft sinds 1980 de juffen en meesters van basisscholen in Drenthe gemotiveerd en geholpen bij het geven van natuuronderwijs. Nu is hij officieel al een aantal jaren met pensioen, maar als vrijwilliger is hij nog steeds betrokken bij IVN Natuureducatie. "Ik was eens op een reünie van een basisschool. Ik had mijn stinkende best gedaan om de kinderen rekenen en taal te geven, maar wat bleek? Wat alle leerlingen nog herinnerden was: salamanders vangen in een slootje met meester Geert."
Niet alleen leerlingen liet hij de natuur zien. Beleidsmakers, politici, onderwijsinspecteurs: hij liet ze slootje springen en nam ze mee op excursie. Een manier om het 'vonkje' over te laten springen. "De basis voor alle 'groene' veranderingen zit in verwondering. De verwondering voor de natuur blijft een heel belangrijk uitgangspunt", aldus De Vries.
Onvergetelijk
De Vries heeft het vonkje bij Ter Bork over laten springen, al toen Ter Bork een jaar of acht was, en dat vonkje is sindsdien behoorlijk aangewakkerd. Ter Bork herinnert zich nog de bijzondere schooldagen op de basisschool. Daar ondersteunde De Vries bij natuuronderwijs.
"Het was onvergetelijk. We hadden bijvoorbeeld een uniek project op het Mantingerzand: overdag hielpen we mee met het onderhoud en ontdekten we welke dieren en planten er leefden. En 's avonds presenteerden we dat op verschillende plekken langs het wandelpad aan de ouders", vertelt Ter Bork enthousiast. De directeur van de basisschool was de vader van Ter Bork. Hij maakte samen met de leerkrachten tijd en ruimte voor dergelijke projecten. Zo werd er ook een bezoek aan de boerderij in de buurt geregeld en timmerden de kinderen vogelnestkastjes met de timmerman uit het dorp.
"Geert ondersteunde de school en heeft op vele Drentse scholen een 'natuuronderwijszaadje' geplant. De scholen zorgden er daarna zelf voor om die zaadjes verder te verspreiden onder de leerlingen." Ter Bork heeft zelf jaren voor de klas gestaan, werd verkozen tot Leraar van het Jaar 2010, en stapte later over naar IVN. "Zo kan ik juist bij leerkrachten het vlammetje voor natuuronderwijs aansteken en zo kan ik een grotere impact maken: er zijn in Noord Nederland 450 basisscholen die we vanuit IVN begeleiden."
Combi met natuur
Van spannende roofdieren tot kleine stoepplantjes, over de natuur valt zoveel te vertellen, het is bovendien goed te combineren met andere lessen. Mathijs ter Bork inspireert de leerkrachten om het te koppelen met muziek, knutselen, zelfs met de Kinderboekenweek. "Het fijne aan het Nederlandse onderwijssysteem is dat er veel ruimte is om het onderwijs te geven op een eigen manier. Juist daardoor kan je een stukje natuur laten invliegen."
"Hoe meer je ziet van de natuur, hoe meer je erover wilt weten. Dat moet wellicht niet gaan over de olifanten ver weg, maar juist over de natuur dichtbij: wat gebeurt er in je eigen tuin of op het schoolplein! Wat leeft en groeit daar? Die verwondering is belangrijk. Je moet eerst iets leuk vinden voordat je het wil houden." En wat dat betreft houdt het werk niet op. "Kan je genoeg van de natuur houden?" vraagt Ter Bork.